Dvodnevni susret predstavnika javnih RTV servisa sa prostora jugozapadnog Balkana, učesnika Okruglog stola “Sloboda govora, cenzura i autocenzura u informativno- političkim emisijama javnih RTV servisa i medija uopšte” završen je sinoć u Sutomoru. Na kvalitetno organizovanom skupu u hotelu “Sea Fort” učestvovali su predstavnici televizija Slovenije kao gost, potom RTV Hrvatske, RTV Bosne i Hercegovine, RTV Vojvodine, RTV Crne Gore, RTV Makedonije, RTV Kosova i nezavisni ekspert za medije iz Srbije.

Piše: Vjera Knežević Vučićević

Renomirani urednici i novinari, ličnosti velikog profesionalnog ugleda u svijetu novinarstva, analizirali su pitanja slobode javnog govora, cenzure i auto cenzure u informativno- političkim emisijama, probleme saradnje među medijima i njihovu ulogu u saradnji među narodima i državama ove regije. Konstruktivnoj i na momente žučnoj debati na ove teme, svakako je doprinio najzanimljiviji segmenat Okruglog stola- projekcija centralnih TV dnevnika javnih RTV servisa učesnika, emitovanih u istom danu (utorak, 28. novembar).
Organizator je ovaj segment zamislio sa ciljem pravljenja paralele o odnosu urednika na iste događaje koji su se tog dana desili u svijetu i na području regije, kao i njihov odnos prema lokalnim temama...
Prema ocjeni učesnika, najbolji je bio dnevnik gostujuće televizije na Susretima- RTV Slovenije, drugo mjesto zavrijedio je Dnevnik RTV Makedonije, dok je treće mjesto pripalo Dnevniku RTV Crne Gore.
Na kraju sveobuhvatne i temeljne debate, u kojoj su osim predstavnika televizija učesnika sudjelovali i nezavisni eksperti za medije, doneseni su zaključci, definisani u formi preporuka predstavnika regionalnih javnih servisa sa ciljem budućeg kvalitetnijeg rada, koje je prezentovao moderator Okruglog stola crnogorski novinar Dragoljub Duško Vuković.
-Učesnici Susreta procijenili su da je potrebno pronaći modele finansiranja javnih RTV servisa koji će obezbijediti njihovu ekonomsku održivost i uređivačku/programsku nezavisnost od državne vlasti, političkih partija i bilo kakvih centara institucionalne i vaninstitucionalne moći koji bi mogli da ugroze njihovu misiju služenja javnom interesu. S tim u vezi, zaključeno je da je finansiranje putem takse najbolji model sa stanovišta osiguranja programske nezavisnosti. Ipak, on nije svuda podesan da obezbijedi ekonomsku održivost. S druge strane, finansiranje iz budžeta garantuje ekonomsku održivost, ali ne nužno i uređivačku/programsku nezavisnost- naveo je Vuković..
Jedan od zaključaka je i da javne nacionale televizije treba da (p)ostanu mediji s najvećim uticajem na javno mnjenje, da pravoremeno i pouzdano informišu, kvalitetno edukuju i zabavljaju, ne podilazeći, pritom, partikularnim interesima i lošim ukusima.
-Javni RTV servisi treba da njeguju najviše profesionalne i etičke novinarske standarde, obezbjeđuju prostor za različita politička i sva druga mišljenja, podstiču kulturu rasprave o kontroverznim pitanjima koja su relevantna za društvo i tako doprinose kreiranju javnog mnjenja i pomažu pri donošenju odluka koje su u saglasju sa javnim interesom- saopštio je Vuković.
Osim toga, učesnici skupa su podvukli i da se “javni servisi moraju prilagođavati novim komunikacionim tehnologijama, uvažavati prirodu novih medija i senzibilitet mlađe publike i njene medijske navike i potrebe”. U redakcijama RTV servisa treba njegovati kulturu stalnog profesionalnog usavršavanja i reafirmisati provjerenu praksu mentorskog rada. Pod pretpostavkom postojanja opšte novinarske kulture, treba razvijati specijalizacije i sektorsko novinarstvo. Informativne emisije treba sadržajem da proporcionalno odražavaju realnost aktuelnih zbivanja u državi, regionu i svijetu koja su relevantna za javnost. Ovo jednako važi za sve događaje, bilo da su politički, ekonomski, kulturni, sportski...- takođe su zaključci/preporuke sa Okruglog stola
Učesnici su bili jednoglasni u stavu da postojeću saradnju između javnih RTV centara u regionu treba unaprijediti i učiniti je što konkretnijom, ne insistirajući, pritom, na njenoj formalizaciji. Saradnja može da se sastoji u razmjeni TV sadržaja, korišćenju novinarskih usluga, tehničkoj pomoći i obuci- zaključili su učesnici.
Susretima su prisustvovali i studenti treće godine Fakulteta političkih nauka iz Podgorice (odsjek novinarstvo) Nataša Milaš, Aleksandra Kovačević, Maja Nikolić i Marija Radović.
-Naročito interesantne su bile informacije koje sam dobila o radu javnih servisa u zemljama regiona. Od starijih kolega smo imali priliku da čujemo mnoge stavri koje će nam pomoći u radu. Čak sam i zapisala neke zanimljive citate- “finansijska nezavisnost garantuje programsku nezavisnost”... Najveći utisak je na mene ostavio profesor Žarko Puhovski koji je istakao da “nasuprot teorijskog modela javnih servisa, mi sada imamo javne servise koji proizvode publiku”. Iako smo još uvijek studenti, umjeli smo da prepoznamo sve mane dnevnika koji su emitovani, što i nije baš pohvalno, s obzirom da smo još uvijek neiskusni- kazala je Milaš, koja je najveću zamjerku što se crnogorskog Dnevnika tiče stavila na dizajn i grafiku, procjenjujući da “u Crnoj Gori ima kreativnih mladih ljudi iz te oblasti, koji bi taj posao mnogo bolje mogli da obavljaju”.
Studentkinja Aleksandra Kovačević je istakla da je Okrugli sto bio izuzetno zanimljiv i koristan za mlade koji tek treba da “uđu u vode novinarstva” , a pomogao im je i da “dobiju realnu sliku ne samo o toj oblasti u Crnoj Gori već i u regionu”.
-Sviđa mi se što postoji ta “iskra promjene” i što razgovor o dnevnicima nije vođen isključivo u takmičarskom duhu, već uz kreativne sugestije. Prepoznala sam da je želja svih učesnika da se ta informative emisija i u ostalim zemljama podigne na nivo kojeg ima RTV Slovenija- istakla je Kovačević.
Iako se novinari nerijetko srijeću i sa finansijsikim problemima, Maja Nikolić smatra da u novinarskom radu nije presudan materijalni faktor, već “entuzijazam i želja za kreativnošću”.
-Čuli smo da kolege sa bosanske televizije nekoliko mjeseci nijesu primili platu, ali su ipak bili na visini zadatka i napravili odličnu informativnu emisiju- istakla je Nikolić, koja procjenjuje da je crnogorski javni servis iz godine u godinu sve bolji, ali da treba upošljavati više mladih ljudi koji će donijeti novu energiju i elan. Ona je mišljenja da osnova novinarskog posla treba da bude poštovanje standarda i forme, da se prenosi isključivo istina, a izvještavanje bude uravnoteženo.
-Tehnički uslovi doprinose da slika bude bolja, ali informaciju kvalitetno i objektivno možemo prenijeti i ako radimo na moderno opremljenoj televiziji, podjednako i ako smo zapošljeni na onoj koja to nije- kaže Nikolić, koja ističe da su dosta znanja u posljednje vrijeme budući novinari “pokupili” i kroz učešće na brojnim konferencijama i seminarima usko vezanim za tu profesiju. Drago joj je i, kako kaže “cijeni što su iskusnije kolege spremne da znanje podijele sa mladim, ih posavjetuju ih i ukažu na prepreke”.
Studentkinja Marija Radović novinarstvo doživljava kao “neku vrstu misije”, a sebe vidi kao budućeg televizijskog novinara.
-Na crnogorskom Javnom serisu mi se dopada što je u posljednje vrijeme sve više otvoren i za mišljenja drugačija od onih koje zastupa aktuelna vlast. Volim ta susprostavljena mišljenja, a ne samo ona koja promoviše određena politička grupacija kako je bilo do skoro- kaže Radović.
Pokrovitelj Okruglog stola bila je opština Bar, organizator Kulturni centar, a inicijator poznati televizijski stvaralac, utemeljivač Internacionalnog TV Festivala u Baru, Pero Radović. Organizator Susreta najavio je štampanje publikacije (knjige) sa suštinom sadržaja ove veoma aktuelne i značajne medijske rasprave koja će biti izdata do kraja januara i dokumentarne emisije.